بازار سنتی همدان بهتر بشناسید

شهر همدان در زمان های گذشته پایتخت تاریخ و تمدن ایران بوده و هست و نخستین دولت حاکم بر فلات ایران، از این منطقه حکمرانی می کرده است. شهر همدان گوشه به گوش اش هنر و تاریخ نهفته است یکی دیگر از این جاذبه های گردشگری همدان، بازار سنتی همدان بسیار زیبا با بافت قدیمی است که می توانید به بازدید از آن بروید تا اگر وسیله ای نیاز دارید یا سوغاتی می خواهید بخرید کارتان نیز راحت باشد و با یک تیر دو نشان بدهید.

بازار سنتی همدان
بازار سنتی همدان

بازار همدان در هسته ی مرکزی شهر قرار دارد و دور تا دور میدان امام را دربر گرفته . بر اساس شنیده هایم این بازار نیز در گذشته مسقف بوده (مثل اکثر بازار های اصلی ایران ) ولی در طول زمان مسئولان شهری و صاحبان حجره ها سقف و دیواره های قدیمی ان را تخریب کرده و شکل امروزی بازار را به وجود اورده اند.

از بازار مبتوان به جاهای دیدنی مهمی از جمله میدان امام ، مسجد جامع ، مقبره ی استر و مردخای و حمام قلعه دسترسی داشت

جاهای دیدنی بازار همدان

 مسجد جامع همدان

مسجد جامع همدان

بناهای تاریخی دیگری مثل حمام عمومی، مسجد، زورخانه و چایخانه هم در این بازار سنتی به چشم می‌خورند و آن را به یک مکان همه چیز تمام تبدیل می‌کنند. در سال ۱۳۳۰ شمسی، بخشی از سقف این بازار به خاطر تاریک بودن فضای داخلی آن به دستور شهردار آن دوران تخریب شد.

بیشتر بخوانید:گنبد علویان

اما همان سال بازاریان تابستانی بسیار گرم و زمستانی بسیار سرد تجربه کردند؛ همین مسئله باعث شد دوباره برای ساختن سقف اقدام کنند. مدتی بعد سقف شیروانی و چوبی برای آن بخش از بازار تعبیه کردند تا دمای محوطه در حد متعادل باقی بماند.

همدان از جمله شهرهای است که جاذبه های گردشگری زیادی دارد. بازار سنتی همدان مانند بسیاری از بازارهای تاریخی مسقف و با معماری زیبا بنا شده است. در این بازار نیز ده ها راسته، کاروانسرا و سرا و یک مسجد وجود دارد. هر راسته اختصاص به یک شغل خاص داشته و می توانید راسته مسگرها، زرگرها، کفاش ها و فرش فروشان را در این بازار ببنید.

تنوع کالاهای مورد نیاز مردم در این بازار بالاست و به راحتی مایحتاج روزانه مردم را فراهم می کند. در گوشه کنار آن نیز گاهی چایخانه، قهوه خانه و دکان های قدیمی و کوچکی به چشم می خورد. این بازار در نزدیکی میدان امام خمینی (ره) واقع شده است که میدان اصلی شهر است و علاوه بر بازار تماشای ساختمان های قدیمی دور میدان نیز خالی از لطف نخواهد بود.

بازار همدان کجاست؟

بازار سنتی همدان
بازار سنتی همدان

بازار همدان در محدوده خیابان‌های باباطاهر، اکباتان و شهدا واقه شده است. اکثر بازارهای استان همدان در اطراف مسجد جامع این شهر ساخته شده‌اند و بیشتر مغازه‌دارها نماز ظهر و عصرشان را در این مسجد می‌خوانند. این بازار شامل ۳۸ راسته بازار و ۲۶سرا و کاروانسرا می‌شود.

هر کدام از این راسته‌ها به فروش کالای خاصی اختصاص داده شده اند. مثلاً راسته‌ی آهنگرها، پالاندوزها، گونی‌فروش‌ها، کفشدوزخانه‌ی بزرگ و کوچک، نجارها، مسگرها، گیوه‌کش‌ها، نخودبریزها و… . حتی اسم بعضی از این راسته‌ها را تا به حال نشنیده‌ایم و این خود دلیلی برای جذابیت این بازار است.

بیشتر بخوانید:آرامگاه باباطاهر + سفر واقعیت مجازی به باباطاهر

راسته بازار ها

بازار سنتی همدان ۳۰ راسته شامل مسگرها، دباغخانه، زرگرها، صندوق سازها، کفش دوزها، حلاج ها و غیره دارد که در حال حاضر با پیشرفت‌های صورت گرفته در صنعت و ساخت محصولات، بسیاری از راسته‌ها به فروش اجناس دیگری مشغول هستند.

ویلیام جکسن می‌نویسد: (بازارهای همدان دارای سقفند و بیش از پانصد دکان پر مشتری در آن‌ها قرار دارد بازرگانان از این شهر به عنوان (انبار ایران) یاد می‌کنند. از جمله کالاهای بازرگانی. اجناس چرمی را باید نام برد زیرا همدان شهر دباغخانه هاست همدانیها در ساختن و عمل آوردن پوست گاو و گوسفند و ساختن اجناس تجملی از آن‌ها شهره شده‌اند)

معرفی فهرست وار بازارها و راسته بازارهای شهر همدان:

راسته بازارآدرس
راسته بازار زنگنه با مظفریه یا حکیم خانهدر حد فاصل خیابان عباس آباد – باباطاهر، محل عرضه انواع وسائل و لوازم خانگی.
بازار زرگرهادر خیابان باباطاهر، محل خرید و فروش طلا و جواهرات.
سبزه میدانابتدای خیابان باباطاهر (ضلع شرقی)، محل عرضه حبوبات، سبزیجات و میوه و تره بار.
بازار کفش دوزخانه بزرگمنشعب از راسته گلشن، عمدتاً محل عرضه کیف و کفش.
بازار کفش دوزخانه کوچکمنشعب از راسته گلشن، عمدتاً محل عرضه کیف و کفش.
بازار قنادها (قنادخانه)در ضلع غربی مسجد جامع، محل عرضه انواع شکلات و آجیل (در سالهای اخیر تعداد زیادی زرگری و فروشگاه لوازم خانگی نیز دایر شده است.)
بازار صحاف خانهدر قسمت غربی کاروانسرای گلشن، محل کتابفروشی و نوشت افزار.
بازار صندوق سازهاواقع در محوطه ضلع شمالی مسجد جامع، انتهای بازار ذغالی ها؛ محل عرضه لوازم خانگی.
بازار قبله (نجار ها)در ضلع شرقی خیابان باباطاهر، محل نجاری و فراورده های خراطی.
بازار گلشنمنشعب از خیابان اکباتان ضلع شرقی کاروانسرای گلشن،البسه فروشی.
بازار سمسارخانهدر ضلع غربی کاروانسرای میرزا کاظم، قبلاً مرکز چیت فروشی بوده، ولی امروزه عمدتاً بازار فرش است.
بازار دباغ خانهدر چال دباغ خانه منشعب از خیابان اکباتان، محل فروش انواع مصالح ساختمانی (در سالهای اخیر دباغی ها به بیرون شهر منتقل شده اند.)
بازار اسکندریهدر ضلع جنوب غربی بازار واقع شده (ابتدای این راسته از ضلع شرقی خیابان باباطاهر منشعب و در جهت شرق بازار ادامه می یابد) این بازار عمدتاً فرش فروشی است.
بازار نخود بریز هااین گذر محدود به درب شمال غربی مسجد جام و در انتها، عمود بر راسته فلسطین است، که در فروشگاههای خرازی عطاری، خواربار فروشی و لوازم بهداشتی، انواع لوازم مصرفی را ارائه می کنند.
بازار حلبی سازها (حلبی سازخانه)در ادامه راسته قنادها، اغلب ساخت وسایلی از قبیل متعلقات بخاری، کانال کولر، ناودان، منبع آب و نفت، و نوشت افزار فروشی
بازار چاقو سازهادر ضلع شمالی مسجد جامع، محل تعمیر و ساخت انواع چاقو، کارد، قیچی و کلید.
بازار آهنگر ها،زنجیر سازها، چلنگرهاواقع در خیابان اکباتان ، محل عرضه قفل، زنجیر، و انواع وسایل بنایی مانند ماله، تراز، شمشه و غیره.
بازار پالان دوزهادر ادامه راسته گلشن تا ابتدای نمازگاه، محل فروش مواد اولیه فرش مثل: پشم، خامه و دیگر کالاها.
بازار پیغمبر(گونی فروش ها)در راسته مقابل مسجد پیغمبر، عمدتاً محل عرضه گونی.
بازار حلاج خانهدر ضلع شرقی کاروانسرای میرزا کاظم، اغلب شامل حلاجی و فروش انواع لحاف و تشک.
بازار رزین برهاواقع در جنب شاهزاده حسین، محل ساخت انواع سطل آب، چرخ گاری و درشکه.
بازار ذغالی هادر ضلع شمالی میدان امام، در حال حاضر عمدتاً محل فروش انواع وسائل و لوازم خانگی است.
بازار حاج فضل اللـهدر راسته منشعب از ضلع غربی خیابان اکباتان، محل دباغی چرم و فروش ظروف روی، و چوب فروشی.
بازار حسین خانیمنشعب از راسته کلیمی ها، محل فروش مواد خوراکی از قبیل برنج و حبوبات.
بازار آهک فروش هاواقع در سرگذر، در این محل بیشتر مصالح ساختمانی عرضه می شود.
بازار شیشه فروش ها (شیشه برها)منشعب از سبزه میدان، محل عرضه شیشه، لوازم ساختمانی، رنگ و ابزار یراق.
بازار علاقبندها در ضلع شرقی کاروانسرای شریفیه، در این بازار وسائل دست ساز مثل لوله بخاری، سطل فلزی، وسایل حلبی قدیمی، و اجناس مشابه ساخته و عرضه می شود.
بازار فلسطین ( یا یهودی ها یا کلیمی ها)واقع در مجموعه بازار، محل عرضه لوازم الکتریکی، پلاستیک، طناب، خامه فروش و غیره.
بازار قصاب ها همدانمنشعب از سبزه میدان، عمدتاً محل عرضه گوشت گاو و گوسفند، عطاری و مواد خوراکی دیگر.
بازار قیصریه (موتاب خانه)منشعب از راسته گلشن، محل کفش دوزی، عرضه پوشاک و خامه فرش.
بازار کاه فروش ها همداندر خیابان شهدا روبروی کاروانسرای میرزا کاظم، محل عرضه البسه دست دوم، میوه فروشی، عطاری و خرازی.
بازار کهنه فروش ها همدانپشت شاهزاده حسین، محل فروش البسه دست دوم.
بازار گندمی هاواقع در محل بنه بازار، صنف قناد و قندریز فعالیت دارند و در انتهای راسته گندم فروشی و علافی نیز، موجود می باشد.
بازار بزاز ها همداندر ضلع شرقی مسجد جامع منشعب از خیابان اکباتان، عمدتاً محل فروش انواع پارچه.
بازار مسگر ها،در معابر منشعب از راسته قناد ها، شیشه بر ها، نخود بریز ها، بیشتر مغازه ها به حرفه مسگری اشتغال دارند و انواع لوازم خانگی، لباس، کیف و لوازم پلاستیکی نیز عرضه می شود.
بازار سرگذردر ضلع شمای خیابان شهدا قرار گرفته و در مغازه های عطاری، خرازی، بقالی، خواربار فروشی و لباس فروشی، انواع کالا های مورد نیاز عموم عرضه می گردد.

راسته نخودبریزها، با انواع آجیل‌ها سروکار داشته و مخصوص فروش این خوراکی بوده است. البته این مربوط به زمان گذشته می‌شود چرا که به‌خاطر تغییراتی که در اوضاع اقتصادی کشورمان رخ داده، این راسته تبدیل به جایی برای خرید و فروش لوازم بهداشتی و خرازی‌ها شده است.

متاسفانه این بازار در چند سال اخیر بارها طعمه‌ی حریق شده و قسمت‌های مختلفی از آن سوخته است. آخرین بار در ۲۰اردیبهشت سال ۱۳۹۲ راسته‌ی نخودبریزها و خرازی‌ها در اثر ایرادهایی که در سیستم برق و سیم‌کشی این قسمت وجود داشته، دچار حریق شدند.

بازارچه‌های بازار همدان

بازار سنتی همدان
بازار سنتی همدان

بازارچه‌ها یا بازارهای کوچک هرمحل بر سر گذر مردم نزدیک به چمنها (میدان محل) دکانهای متعددی وجود داشت که حوایج اولیه محل را تأمین می‌کردند؛ که به آنجا بازارچه می‌گفتند.

بازارچه‌های معروف عبارت‌اند از: ۱- بازارچه اسمعلی خان ۲- بازارچه امامزاده یحیی. ۳- بازارچه پل پهلوانها. ۴- بازارچه توت قمی ها/ پل یخچال/ محل فرنگی‌ها. ۵- بازارچه جاگله. ۶- بازارچه جولان. ۷- بازارچه چمن ورمزیار. ۸- بازارچه درود آباد/ دورد آباد. ۹- بازارچه دوگوران. ۱۰ – بازارچه شالبافان. ۱۱- بازراچه شریف الملک. ۱۲- بازارچه کبابیان. ۱۳- بازارچه کلپا. ۱۴- بازارچه کولانج/ کولانه. ۱۵- بازارچه محله حاجی. ۱۶- بازارچه مصلی/ فراش باشی. ۱۷- بازارچه مظفریه. ۱۸- بازارچه میدان مال فروش‌ها. ۱۹- بازارچه نظر بیک.

معماری بازار همدان

معماری بازار سنتی همدان
معماری بازار سنتی همدان

همانطور که در بالا گفتیم بازار سنتی همدان یکی از جاذبه های تاریخی این شهر است که مانند دیگر بازارهای قدیمی شهرهای ایران دارای سقف است و در بعضی از قسمت های آن گنبدهایی با معماری ویژه ای وجود دارد که از لحاظ وجود راسته های مختص به اصناف مختلف نیز تعلق گرفته است.

مجموعه تاریخی بازار سنتی همدان در محدوده خیابان باباطاهر، اکباتان و شهدا قرار گرفته است و بیشتر بناهایی که در این بازار قرار دارند نیز مربوط به دوره قاجاریه می باشند. فضای جغرافیایی فوق که محدوده استقرار بازار را تشکیل می‌دهد، طی طول تاریخ پیدایش همدان از زمان اشکانیان تاکنون همواره جزء ساخت کالبدی همدان بوده است.

شهر همدان چندین بار مورد به صورت کامل ویران شد  و در زمان هولاکوخان مغول، به موازات تخریب شهر، منطقه بازار نیز تخریب شد. یکی از دلایلی که سبب شده این شهر بارها مورد حمله و هجوم مهاجمان قرار بگیرد این است که در مسیر یکی از شاخه های اصلی جاده ابریشم قرار گرفته و از قرن ها پیش به یکی از مراکزمهم مبادلات تجاری به شمار می رفته است.

تا اواخر دوره قاجار بخش زیادی از مبادلات ایران با غرب از طریق همدان و بغداد صورت می‌ گرفت. با افتتاح خطوط راه‌ آهن، بین پایتخت و بنادر شمالی و جنوبی کشور، همدان اهمیت تجاری خود را از دست داد و بازار بزرگ همدان نیز به این خاطر و بعدها به دلیل تحولات اجتماعی و اقتصادی کشور، رونق خود را از دست داده و به تدریج بناهای آن ویران یا دچار دخل و تصرف و ساخت و ساز شد.

موقعیت جغرافیایی بازار سنتی همدان


این بازار تاریخی از جاهای دیدنی همدان است و در محدوده خیابان های باباطاهر ،اکباتان و شهدا قرار دارد و عمده ی بناهای آن مربوط به دوره ی قاجاریه است. بازار سنتی همدان مسقف است در بخش هایی از آن پوشش گنبدی شکل وجود دارد. به دلیل وجود اصناف مختلف در این بازار ، دارای معماری ویژه ای است.

جاهای دیدنی نزدیک

شما بعد از بازدید از بازار سنتی همدان می‌توانید از دیگر مکان های دیدنیِ که نزدیک این بازار هستند از قبیل

منابع:

https://fa.wikipedia.org/wiki

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *