چرا من گرسنه نمیشوم؟ علل و موارد نگران کننده
گرسنگی احساسی است که زمانی بدن ما به آن میرسد که دچار کمبود غذا میشود و نیاز به خوردن پدید میآید.
در شرایط نرمال، گرسنگی و اشتها با مجموعهای از ساز و کارها تنظیم میشوند. به هر حال در برخی موارد علل زمینهای میتوانند به اشتهای غیر نرمال و سطوحی از گرسنگی منجر شوند.
در این مقاله ما موارد زیر را کاوش خواهیم کرد:
- چه چیزی باعث گرسنگی میشود
- چرا شما ممکن است احساس گرسنگی نکنید
- راههایی برای افزایش اشتها
چه چیز در ما حس گرسنگی ایجاد میکند؟
گرسنگی احساس یا حس نیاز به غذا خوردن است. وقتی بدن دچار کمبود سوخت میشود حس گرسنگی و اشتها برای غذا افزایش مییابد.
سطح گرسنگی بر مبنای موارد زیر تنظیم میشود:
- یک ناحیه مغز به نام هیپوتالاموس
- افت میزان قند خون
- خالی بودن معده و رودهها
- افزایش برخی هورمونهای “گرسنگی”
هیپوتالاموس مغز نقشی مهم در گرسنگی و اشتها ایفاء میکند. در این ناحیه مغز، یک جمعیت متشکل از سلولهای عصبی عملکرد مرتبط به اشتها و احساس گرسنگی را تنظیم میکند.
این نورونها به همراه برخی هورمونها مثل نوروپپیتد Y، پپتید مرتبط به اگوتی (AgRP) و گریلین برای تحریک اشتها کار یا تولید میکنند.
گرسنگی ممکن است به شکل احساس خالی بودن و تحلیل رفتن در معده و افزایش اشتها خود را نشان دهد.
اگر کسی به قدر کافی گرسنه شود حتی ممکن است متوجه صدای قار و قور کردن معده خود شود. در مورد اکثر مردم گرسنگی ممکن است با موارد زیر نیز همراه باشد:
- ضعف
- سبکی سر
- حالت گیجی
- تحریکپذیری
چه چیز ممکن است باعث عدم احساس گرسنگی شود؟
دلایل زیادی برای عدم احساس گرسنگی شدید حتی در شرایط نیاز بدن به غذا وجود دارد.
اضطراب
وقتی گرسنه میشویم پاسخ بجنگ یا دررو در ما وارد عمل شده و باعث میگردد تا سیستم عصبی مرکزی برخی هورمونهای استرس را آزاد کند. این هورمونها میتوانند باعث کند شدن گوارش، گرسنگی و اشتها شوند.
مردم دچار اختلالات اضطرابی همچنین ممکن است دیگر علایم درازمدت مثل تهوع را تجربه کنند که مکرراً در احساس نرمال گرسنگی اختلال ایجاد میکند.
افسردگی
افسردگی نیز میتواند به کاهش طولانی مدت پیامهای گرسنگی و اشتها منجر شود.
در یک مطالعه کوچک مقیاس، محققان تصویرهای مغز 16 نمونه مبتلاء به اختلال افسردگی اساسی را که دچار فقدان اشتها بودند بررسی کردند.
آنان پی بردند که در این نمونهها ناحیه مغزی مسؤول پایش وضعیت روانشناختی بدن در مقایسه با همتایان نمونههای مزبور کمتر فعال است.
استرس
استرس میتواند باعث علایم فیزیکی مثل تهوع و سوءهاضمه شود، که در جریان اشتها یا میل به غذا اختلال ایجاد میکنند.
از این گذشته تحقیق عنوانگر آن است که میزان اشتها بر مبنای نوع استرس مبتلابه شخص ممکن است به شکلی متفاوت تحت تأثیر قرار گیرد.
برای مثال استرس حاد که پاسخ بجنگ یا دررو را فعال میکند بیشتر محتمل است که به کاهش ناگهانی در میزان اشتها یا گرسنگی منجر گردد.
بیماری
برخی ناخوشیها مثل یرماخوردگی، آنفولانزای فصلی یا ویروس معده میتوانند باعث کاهش میزان گرسنگی شوند.
مشخصاً بیماریهای تنفسی میتوانند باعث بلوک شدن حس بویایی و چشایی شوند، که این وضعیت میتواند باعث گردد که غذا اشتهابرانگیز نباشد.
به علاوه، هم آنفولانزای فصلی و هم ویروسهای معده میتوانند باعث تهوع شوند، که گرایشی به کاهش اشتها در آنها به چشم میخورد.
بارداری
بارداری میتواند به کاهش گرسنگی، از دست دادن اشتها و حتی بیزاری از غذا منجر گردد.
برخی علایم بارداری مثل تهوع و سوزش سر دل، میتوانند سبب دشوار شدن حس میزان واقعی گرسنگی شوند. به علاوه، بیزاری نسبت به برخی غذاها میتواند تأثیری منفی بر اشتها و گرسنگی داشته باشد.
برخی اختلالات سلامت
تعداد قابل توجهی بیماری زمینهای وجود دارند که میتوانند باعث کاهش احساس گرسنگی شوند. برخی از این اختلالات مثل هیپوتیروئیدیسم موجب میشوند تا متابولیسم بدن کند گردد که این میتواند به کاهش اشتها منجر شود.
بیماریهای دیگری که میتوانند باعث کاهش اشتها شوند عبارتند از:
- بیماری کلیه
- بیماری کبد
- نارسایی قلبی
- برخی انواع سرطان
درد مزمن
اختلالات درد مزمن مثل ارتریت و فیبرومیالژیا (فیبرومیالژی) که به شکلی منفی بر توانایی فیزیکی و سلامت روانی تأثیر میگذارند در عین حال میتوانند باعث از دست رفتن اشتها شوند.
این موضوع همچنین بخشی از دلیل عدم وجود اشتها در طول خونریزی عادت ماهانه در زنان محسوب میشود: تغییرات هورمونی و درد میتوانند به کاهش اشتها بینجامند.
داروها
برخی داروها به عنوان یک عارضه جانبی در افراد فقدان اشتها ایجاد میکنند. این داروها موارد زیر را شامل میشوند:
- آنتیبیوتیک
- داروهای فشار خون بالا
- دیورتیکها
- آرامبخشها
این کاهش اشتها بر اثر مصرف داروهای مورد اشاره میتواند با دیگر عوارض جانبی این داروها مثل خستگی مفرط و تهوع که بر میزان اشتها تأثیر میگذارند همراه گردد.
برخی اقدامات درمانی در مورد بعضی بیماریها نیز میتوانند میزان اشتها را کاهش دهند.
یک مثال در این مورد درمانهای مربوط به سرطان مثل اشعه درمانی و شیمی درمانی است، که به عنوان کاهش دهنده اشتها شناخته میشوند. اقدامات دیگر مثل دیالیز پریتونئال نیز به عنوان کاهش دهنده اشتها شناخته شدهاند.
سن
تخمین زده میشود که تقریباً 15 تا 30 درصد افراد مسن با کاهش اشتهای مرتبط به سن مواجه هستند. دلایل متعددی شامل موارد مندرج در زیر برای کاهش میزان اشتها با بالا رفتن سن وجود دارد:
- کاهش متابولیسم و نیاز به انرژی
- کاهش پاسخ هورمونی
- کاهش میزان حس چشایی و بویایی
- کاهش میزان تولید بزاق
- ضعف سلامت دهان و دندان
- بیماریهای حاد و مزمن
اختلالات سلامت روانی مثل اضطراب و افسردگی میتوانند در افراد پیر بر میزان اشتها تأثیر منفی بگذارند.
در یک مطالعه مقطعی، محققان ارتباطی را میان کاهش اشتها و ضعف عملکرد شناختی در سالمندان دچار افسردگی اساسی شناسایی کردهاند.
چگونه میتوانیم اشتهای خود را تحریک کنیم؟
- اگر کسی دچار فقدان اشتها و کاهش میزان گرسنگی شده باشد، چند راه برای تحریک اشتها در دسترس است.
- غذاهای لذیذ و مورد علاقه خود را آماده کنید. اگر در مورد تحریک اشتهای خود با مشکل مواجهید، آماده کردن غذاهایی با گیاهان معطر و چاشنیها میتواند به شما در آماده کردن غذاهای خوشطعم که خوردن آنها لذتبخش است کمک کند.
- وعدههای غذایی کمتر با کالری بیشتر میل کنید. به جای مقید کردن خود به خوردن غذای مفصل، بر خوردن مقدار غذای کمتر دارای کالری بیشتر تمرکز کنید. برای مثال، اضافه کردن غلات کامل و چربیهای مفید برای قلب به یک وعده غذایی باعث تقویت میزان کالریهای دریافتی شده و شما را زمان طولانیتری سیر نگه خواهد داشت.
- از غذاهای مورد علاقه خود بیشتر بخورید. برخی اوقات بهترین کاری که شما میتوانید در زمان فقدان اشتها برای بدن خود انجام دهید خوردن چیزی است که همان موقع دم دست دارید. این ممکن است همیشه یک وعده غذای پر از مواد مغذی نباشد، اما جای نگرانی نیست. شما میتوانید برا این گروه از غذاها در زمان برگشت اشتهای خود متمرکز شوید.
- بر غذاهای پر از مواد مغذی تمرکز کنید. در صورت امکان برنامه غذایی خود را طوری تنظیم کنید که شامل غذاهای سرشار از مواد مغذی، مثل میوه، سبزیجات، غلات سبوسدار و چربیهای سالم باشد. این به شما کمک خواهد کرد تا مطمئن شوید که نیازهای غذایی شما با غذاهایی که اشتها به خوردن آنها دارید برآورده میشود.
- لذت از غذا خوردن را دوباره به خود بیاموزید. خوردن صرفاً برای پر کردن معده نیست. گاه اوقات برای لذت بردن نیز است. وقتی شما لذت از غذا خوردن را دوباره به خود بیاموزید این میتواند به اشتعال دوباره آتش اشتهای شما به غذا کمک کند.
- یادآوری برای خوردن را تنظیم کنید. در مورد برخی بیماریها مثل افسردگی و اضطراب، ممکن است از دست رفتن پیگیری نیازهای پایهای به سهولت رخ دهد. ایجاد یک سیستم هشدار مثل زنگ تلفن همراه در هر چند ساعت یک بار کمک خواهد کرد تا شما به خاطر بیاورید که زمان غذا خوردن یا مصرف یک میان وعده فرا رسیده است.
چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم؟
اگر فقدان اشتها با هر یک از علایم فهرست شده در زیر همراه باشد شخص باید به پزشک مراجعه کند، زیرا در این وضعیت امکان ابتلاء به یک اختلال زمینهای تشخیص داده نشده مطرح است:
- دشواری بلع غذا
- عدم اقدام به غذا خوردن برای مدتی طولانی
- عدم توانایی نگهداری غذا در معده
- هر علامت دیگری مثل احساس درد در هنگام غذا خوردن یا چسبیدن غذا به گلو که میتواند نشان دهنده اختلالی جدی در سلامت باشد.
- کاهش وزن ناخواسته
کلام آخر
فقدان اشتها و کاهش میزان گرسنگی ممکن است بر اثر طیفی از عوامل فیزیکی یا روانی ایجاد گردد.
اختلالات سلامت روانی مثل اضطراب، افسردگی، و استرس، همگی میتوانند تأثیری منفی بر میزان اشتها داشته باشند.
اختلالات فیزیکی دیگر مثل بارداری، هیپوتیروئیدیسم، و مابقی، نیز میتوانند باعث کاهش اشتها شوند.
برخی اوقات حتی داروها و اقدامات درمانی مورد استفاده برای برخی بیماریها میتوانند به کاهش اشتها منجر گردند.
کارهایی شامل خوردن غذا به میزان کمتر در هر وعده، پختن غذاهای لذتبخش، و استفاده از علایم یادآوری کننده برای غذا خوردن میتوانند در این مورد کمک کنند.
اگر هیچیک از این موارد باعث بهبود اشتها نشود و علایم نگران کننده دیگری نیز بروز کنند، آنگاه زمان مراجعه به پزشک است تا مشخص گردد که آیا مشکل دیگری در کار است.