علت نفخ شکم و 18 راه برای درمان نفخ

بسیاری از مردم هر از گاه دچار نفخ می‌شوند. ورزش، مکمل‌ها، و ماساژ همگی می‌توانند نفخ را به سرعت کاهش دهند، و تغییرات ساده سبک زندگی می‌توانند از بروز مجدد آن پیشگیری کنند.
نفخ شکم زمانی مطرح است که شکم پر و سفت احساس می‌شود. نفخ عموماً بر اثر انباشت گاز (هوا) جایی در دستگاه گوارش بروز می‌کند. نفخ باعث می‌شود تا شکم بزرگ‌تر از معمول به نظر برسد، و نیز ممکن است شکم حساس یا دردناک شود. احتباس آب در بدن نیز ممکن است به نفخ منجر گردد.

نکاتی در مورد رفع سریع نفخ

نفخ معمولاً زمانی رخ می‌دهد که گاز در معده یا روده‌ها جمع می‌شود. وقتی نفخ بلافاصله پس از خوردن غذا ایجاد شود، معمولاً خود به خود برطرف می‌شود، اما کماکان امکان تسریع روند رفع آن وجود دارد.
بهترین راه برای رفع نفخ دانستن علت آن است. محرک‌های شایع نفخ شامل موارد زیرند:

• مشکلات گوارشی. یبوست، آلرژی غذایی، و عدم تحمل غذایی می‌توانند به نفخ منجر گردند. وقتی مدفوع در روده بزرگ انباشته می‌شود، می‌تواند باعث ایجاد نفخ و احساس ناراحتی شود. گاز اضافی نیز پشت مدفوع جمع می‌شود که باعث تشدید نفخ می‌گردد.
• رژیم غذایی. نوشیدنی‌های گازدار، نمک یا قند زیاد، و عدم وجود فیبر کافی در برنامه غذایی همگی می‌توانند به نفخ منجر شوند.
• تغییرات هورمونی. بسیاری از زنان پیش از پریود و در طول آن بر اثر تغییرات هورمون‌ها و احتباس آب دچار نفخ می‌شوند.
  بسیاری از مداواهای خانگی می‌توانند به مدیریت درد و ناراحتی ناشی از نفخ کمک کنند.

موارد زیر نکات راهنما برای خلاص شدن سریع از نفخ شکم است:

1. راه بروید

فعالیت فیزیکی می‌تواند باعث تنظیم حرکت روده‌ها شود، که این می‌تواند به رهش گاز و مدفوع اضافی کمک کند. به حرکت واداشتن روده‌ها به ویژه اگر شخص دچار یبوست باشد اهمیت خاصی دارد. راه رفتن در حیط اطراف خانه باعث تسریع روند خلاص شدن از فشار گاز می‌شود.

2. امتحان حالت‌های یوگا

برخی حالات یوگا می‌توانند می‌توانند عضلات شکم را در وضعیتی قرار دهند که باعث تشویق رهش هوای اضافی از دستگاه گوارش شود. این می‌تواند به کاهش نفخ کمک کند.
حالت کودک، حالت نوزاد خوشحال، و چمباتمه‌ها همگی می‌توانند به مردم در تخفیف سریع انباشت گاز کمک کنند.

3. استفاده از کپسول‌های نعناع

کپسول‌های روغن نعناع نیز ممکن است برای سوءهاضمه و گاز مرتبط به آن مفید باشند. تولید کنندگان اغلب این محصول را به عنوان درمانی برای علایم سندرم روده تحریک‌پذیر روانه بازار می‌کنند، اما مردم فاقد ابتلاء به سندرم روده تحریک‌پذیر نیز می‌توانند آن را برای کاهش نفخ مصرف کنند.
نعناع از طریق شل کردن عضلات روده عمل می‌کند که به گاز و مدفوع امکان می‌دهد تا به شکل‌ مؤثرتری در روده حرکت کنند. مردم همیشه باید دستورالعمل مصرف محصول را رعایت کنند. افراد مستعد سوزش سر دل باید از مصرف نعناع خودداری کنند.

4. استفاده از کپسول‌های تخفیف گاز

قرص‌ها و شربت‌های سایمتیکون داروهای ضد گاز هستند که به خروج هوا از دستگاه گوارش کمک می‌کنند. مصرف این داروها بر مبنای دستورالعمل مصرف ضروری است.

5. ماساژ شکم

ماساژ دادن شکم می‌تواند به حرکت روده کمک کند. ماساژی که در امتداد روده بزرگ انجام شود به ویژه مفید خواهد بود. مردم می‌تواند به روال زیر عمل کنند:

• دست‌ها را درست روی ناحیه استخوان مفصل ران قرار دهید.
• شکم را در حرکات دایره‌ای شکل و با فشار ملایم به سمت بالا و سمت راست قفسه دنده‌ای حرکت دهید.
• عمل مالش شکم را مستقیماً در قسمت بالای سوراخ نام به سمت دنده‌های سمت چپ ادامه دهید.
• دست‌ها را به آرامی سمت استخوان مفصل ران چپ حرکت دهید.
• در صورت نیاز این حرکات را تکرار کنید.

اگر ماساژ باعث درد شود بهترین کار آن است که بلافاصله ماساژ دادن را متوقف کنید.

6. استفاده از روغن‌های ضروری

یک مطالعه مربوط به سال 2016 اثربخشی مکمل‎های حاوی ترکیب روغن ضروری رازیانه و کورکومین را بر روی 116 نفر مبتلاء به موارد خفیف تا متوسط IBS تست کرد. پس از گذشت 30 روز، نمونه‌ها بهبود در علایم IBS شامل نفخ و درد شکم را گزارش دادند.
مردم باید پیش از کاربرد روغن‌های ضروری با پزشک مشورت کنند. علت آن است که برخی فورمولاسیون‌های این محصولات ممکن است سمی بوده یا با داروها درگیر فعل و انفعال شودو هیچ گونه تنظیماتی در مورد دوز مصرف آنها وجود ندارد.

7. حمام آب گرم، نشستن توی آب و ریلکس کردن

گرمای حمام می‌تواند برای شکم رنجور آرامش ایجاد کند. ریلکسیشن می‌تواند میزان استرس را کاهش دهد، که به دستگاه گوارش امکان عملکرد مؤثرتر را داده و به کاهش نفخ کمک می‌کند.

راهکارهای طولانی مدت برای رفع نفخ

راه‌حل‌های کوتاه مدت همیشه برای برخی موارد نفخ مؤثر نیستند. در هر حال، افراد دچار نفخ مکرر ممکن است به بعضی تغییرات سبک زندگی برسند که می‌توانند باعث برطرف شدن علل نفخ و کاهش آن به مرور زمان شوند.

برای پیشگیری از نفخ در طولانی مدت مردم می‌توانند از راهکارهای ساده زیر استفاده کنند:

8. افزایش تدریجی مصرف فیبر

مصرف فیبر بیشتر به پیشگیری از یبوست و نفخ کمک می‌کند. بیشتر مردم فیبر کافی مصرف نمی‌کنند و در سطح آمریکا فقط 5 درصد مردم دارای مصرف فیبر روزانه بر مبنای توصیه شده (25 گرم برای زنان و 38 گرم برای مردان) هستند.
در هر حال به خاطر سپردن این موضوع اهمیت دارد که مصرف مقدار زیاد فیبر یا افزایش مصرف بسیار سریع آن می‌تواند حتی باعث افزایش گاز و نفخ شود. مردم ممکن است در صورت مصرف بیش از 70 گرم فیبر در روز با اثرات جانبی آن مواجه شوند.
در زمان اقدام به افزایش مصرف فیبر بهترین کار این است که کار به آهستگی شروع شود و در طول چند هفته مقدار مصرف فیبر افزایش یابد تا بدن امکان سازگار کردن خود با این تغییر در برنامه غذایی را داشته باشد.

9. جایگزین کردن سودا با آب

نوشیدنی‌های گازدار ممکن است در معده انباشته شوند. دی‌اکسید کربن مورد استفاده برای گازدار کردن سودا و نوشیدنی‌های دیگر نیز می‌تواند باعث فوران و نفخ معده شود.
شیرین کننده‌های صناعی موجود در رژیم غذایی نیز باعث ایجاد گاز و نفخ می‌شوند. نوشیدن آب سبب رفع این مشکلات می‌شود و به درمان یبوست نیز کمک می‌کند.

10. اجتناب از جویدن آدامس

الکل‌های قندی برخی آدامس‌ها می‌توانند بعضی از مردم را دچار نفخ کنند. بلعیدن هوا در هنگام جویدن نیز ممکن است به نفخ و درد گاز منجر گردد. مردم می‌توانند برای تازه کردن نفس خود به جای آدامس از زنجبیل یا نعناع استفاده کنند.

11. فعالیت بیشتر روزانه

ورزش کمک می‌کند تا بدن شما مدفوع و گاز را از کولون خارج کند و حرکات روده را منظم‌تر می‌کند. ورزش در عین حال نمک (سدیم) اضافی را از طریق تعریق از بدن خارج می‌کند، که این می‌تواند به تخفیف احتباس آب کمک نماید.
برای سیراب نگه داشتن بدن نوشیدن مقدار فراوان آب پیش و پس از ورزش ضروری است، زیرا دهیدراسیون می‌تواند باعث بدتر شدن یبوست شود.

12. خوردن میان وعده‌های منظم

بسیاری از مردم بلافاصله پس از خوردن غذای زیاد در یک وعده دچار نفخ می‌شوند. اجتناب از این مشکل از طریق خوردن چند وعده غذای کوچک‌تر در طول روز ممکن است، چرا که این کار باعث در حرکت نگه داشتن سیستم گوارش می‌شود.
بلعیدن سریع غذا می‌تواند باعث ورود هوا به دستگاه گوارش شود. نوشیدن مایعات با نی نیز می‌تواند به بلعیدن هوای بیشتر منجر گردد، که به نوبه خود به ایجاد گاز و نفخ منجر می‌گردد. مردم دچار نفخ باید از نوشیدن مایعات با نی خودداری کنند و برای اجتناب از بلع هوا در طول غذا خوردن باید به آهستگی غذا بخورند.

13. استفاده از پروبیوتیک

پروبیوتیک‌ها باکتری‌های خوب هستند که در روده‌ها زندگی می‌کنند. مصرف مکمل پروبیوتیک می‌تواند به تنظیم باکتری‌های روده که گاز و نفخ ایجاد می‌کنند، کمک کند.

14. کاهش مصرف نمک

نمک اضافی در بدن باعث احتباس آب در بدن می‌شود. این وضعیت می‌تواند باعث ایجاد حس ورم و نفخ در شک و دیگر نواحی بدن مثل دست و پا گردد.

15. از تشخیص خارج کردن اختلالات پزشکی

در برخی موارد این امکان هست که نفخ ناشی از یک اختلال پزشکی باشد. برای خلاص شدن از این نوع نفخ، شخص باید به پزشک مراجعه کند.

بیماری التهابی روده، شامل بیماری کرون و کولیت اولسراتیو، می‌توانند باعث ایجاد نفخ شوند. سندرم روده تحریک‌پذیر، نیز می‌تواند سبب ایجاد نفخ گردد.

اختلالات مربوط به زنان مثل اندومتریوزیس (اندومتریوز)، و کیست تخمدان نیز می‌توانند درد، ورم، و احساس نفخ در ناحیه شکم ایجاد کنند.

مردم دچار این علایم باید در این مورد با پزشک مشورت کنند، که همچنین در مورد تاریخچه پزشکی مرتبط در خانواده و دیگر وضعیت‌های پزشکی از آنان سؤال خواهد کرد. پزشک ممکن است برای بررسی مشکلات احتمالی تست‌هایی را مورد استفاده قرار دهد. این تست‌ها شامل اشعه X، سونوگرافی، کولونوسکپی یا تست خون می‌شود.

16. در نظر گرفتن برنامه غذایی کم-فودماپ

این غذاها نوعی کربوهیدرات هستند که در غذاهای مختلفی وجود دارند. یک مرور مربوط به سال 2012 بر روی مطالعات متعدد به این جمع‌بندی رسیده است که غذاهای مزبور باعث بهبود علایم در دستکم 74 درصد افراد دچار سندرم روده تحریک‌پذیر می‌شوند. علایم معمول در این بیماری شامل نفخ، باد شکم، و درد شکم است.

17. تهیه یادداشت روزانه

انواع عدم تحمل غذایی مسؤول موارد زیادی از نفخ است. آنها می‌توانند به ایجاد گاز اضافی در دستگاه گوارش منجر شوند.
نفخ در افراد دچار عدم تحمل لاکتوز و ناتوان از هضم قند لاکتوز در فرآورده‌های لبنی عمومیت دارد. عدم تحمل خودایمنی نسبت به گلوتن که زیر عنوان بیماری سلیاک شناخته می‌شود، دیگر مقصر بالقوه است.
برای کسانی که پس از خوردن غذا دچار نفخ می‌شوند، یادداشت کردن غذاها و نوشیدنی‌های مصرف شده در طول چند هفته می‌تواند به تعیین غذاهای خاصی که مسؤول نفخ هستند کمک کند.

18. بررسی مکمل‌ها و داروها

برخی مکمل‌ها مثل آهن، می‌توانند باعث یبوست و دیگر علایم سوءهاضمه شوند. این می‌تواند به افزایش نفخ منجر گردد. از سوی دیگر پتاسیم، می‌تواند با کمک به تعادل میزان نمک در بدن به کاهش نفخ کمک کند.
داروها همچنین ممکن است سبب عوارض جانبی شوند که بر عملکرد دستگاه گوارش تأثیر منفی گذاشته یا باعث سوءهاضمه شوند. اگر این اتفاق رخ دهد، دکتر یا داروساز می‌تواند جایگزین‌هایی را پیشنهاد دهند که رفتار ملایم‌تری با دستگاه گوارش دارند.

چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم

اگرچه عمومیت ندارد، نفخ و ورم شکم می‌تواند نشان دهنده یک اختلال پزشکی جدی باشد. بیماری کبد، بیماری التهابی روده، نارسایی قلبی، مشکلات کلیه، و برخی انواع سرطان می‌توانند سبب نفخ شوند.

نفخی که به مدت چند روز یا هفته‌ها ادامه پیدا می‌کند می‌تواند نشان دهنده یک اختلال سلامت نیازمند مراقبت پزشکی باشد. قابل توصیه است که مردم باید در مورد نفخی که ادامه داشته و به مرور زمان از بین نمی‌رود به پزشک مراجعه کنند.

افرادی که نفخ در آنها با علایم زیر بروز می‌کند باید با پزشک مشورت کنند:

• تغییرات اشتها یا مشکلات خوردن
• اسهال
• استفراغ
• کاهش وزن
• تب
• درد شکم شدید
• وجود خون به رنگ سرخ روشن در مدفوع
• سیاه یا مارون تیره رنگ شدن مدفوع

کلام آخر

در نهایت، دورنما برای نفخ به علت زمینه‌ای بستگی دارد. در بیشتر موارد نفخ ناشی از مشکلات کوچک است و تغییرات سبک زندگی یا داروهای غیر نسخه‌ای می‌توانند آن را برطرف کنند.
اگر نفخ ادامه‌دار باشد یا با علایم دیگری همراه شود مردم باید به پزشک مراجعه کنند. تعیین علت زمینه‌ای مسبب نفخ و دیگر مشکلات گوارشی گام اول برای درمان و بهبود است.