16 نسخه ی درمان خانگی سرفه در طب سنتی
دسته بندی ها: سلامت خانواده
بروزرسانی: ۲۰ خرداد ۹۹
زمان مطالعه: 8 دقیقه
هیچ نظر
سرفه یکی از علائم بیماری‌های تنفسی از جمله آسم، برونشیت و سرماخوردگی است. علامت سرفه گاهی اوقات بی‌اهمیت به نظر می‌آید؛ ولی می‌تواند فرد را از نظر روانی و جسمی خسته کند. در این مقاله ابتدا کمی در مورد مکانیزم سرفه صحبت می‌کنیم و سپس با راه های درمان سرفه در خانه آشنا خواهیم شد.
سرفه چیست؟
سرفه یک واکنش رفلکسی است که در اثر تحریک شیمیایی یا فیزیکی مجاری تنفسی فوقانی یا محرک‌های مرکزی آغاز می‌شود. سرفه یک مکانیزم محافظتی است که به بیرون راندن اجسام و مواد ناخواسته از مجاری هوایی کمک می‌کند.
در رفلکس سرفه مانند هر رفلکس دیگری، ۳ جز وجود دارد؛
گیرنده (فیبرهای عصبی آوران)، مرکز رفلکس در مغز و فیبرهای عصبی وابران.
محرک‌های فیزیکی یا شیمیایی باعث تحریک گیرنده‌ها در انتهای فیبرهای عصبی آوران می‌شوند.
این فیبرهای عصبی، اطلاعات را به مرکز سرفه در مغز منتقل می‌کنند. سپس فیبرهای عصبی وابران که از مرکز سرفه منشا می‌گیرند، باعث انقباض عضلات تنفسی، افزایش فشار در قفسه سینه و در نهایت خارج شدن هوا از کیسه‌ها و مجاری هوایی می‌شود.
سرفه می‌تواند برای فرد، به شدت آزاردهنده باشد؛ بنابراین سرکوب آن از اهمیت بالایی برخوردار است.
علت سرفه خشک
سرفه ممکن است چند هفته پس از سرماخوردگی یا تب ادامه داشته باشد. همچنین ممکن است به دلیل بیماری‌های دیگری مثل آسم، آبریزش پشت بینی و رفلاکس اسید معده (GERD)، بروز کند. این نوع از سرفه می‌تواند از عوارض قرار گرفتن طولانی مدت در محیط آلوده، مانند دود سیگار نیز باشد. سرفه خشک هم در بزرگسالان و هم در کودکان ممکن است بروز کند و می‌تواند شرایط را برای فرد بسیار ناخوشایند کند.
چه چیزی برای درمان سرفه خوب است؟
درمان خانگی سرفه
درمان خانگی سرفه برای همه یکسان نیست و ممکن است مجبور باشید با امتحان کردن تعدادی از این روش‌ها، درمان موثر خود را بیابید. به علاوه، در مورد همه‌ی این روش‌ها تحقیق صورت نگرفته است و در نتیجه اثربخشی آن‌ها اثبات نشده است. برخی از این روش‌ها برای درمان سرفه در کودکان و نوزادان مناسب نیستند.
گیاهان دارویی ضد سرفه
گیاهان دارویی ضد سرفه به ۳ دسته تقسیم می‌شوند:
- گیاهان موسیلاژی: از تحریک موضعی گلو جلوگیری می‌کنند.
- اسانس‌ها: باعث سرکوب محیطی رفلکس سرفه می‌شوند.
- مخدرها (تسکین دهنده‌ها): حساسیت مرکز رفلکس سرفه در مغز را کاهش می‌دهند.
1. گیاهان موسیلاژی
این گیاهان، مسکن‌هایی هستند که به طور سنتی برای تسکین سرفه خشک استفاده می‌شوند. اثربخشی این گیاهان به این دلیل است که لایه‌ای محافظت کننده علیه محرک‌ها بر روی سطوح مخاطی حلق تشکیل می‌دهند.
مولکول‌های تشکیل دهنده‌ی موسیلاژ، مولکول‌های بزرگ و بلند زنجیری هستند که در صورت مصرف خوراکی، قابلیت جذب شدن و انتقال به مخاط نای و نایژه‌ها را ندارند. با این حال، مطالعه‌ای بر روی ریشه گیاه ختمی (Althea officinalis) نشان داده است که اثربخشی این گیاه، محدود به حلق نیست و شامل بافت مخاطی و ماهیچه‌ای نای و نایژه‌ها نیز می‌شود.
ختمی تنها گیاه موسیلاژی تسکین دهنده‌ی سرفه نیست. سایر گیاهان موسیلاژی ضد سرفه عبارت اند از:
- خزه ایسلندی (Cetraria islandica)
- گل ماهور (Verbascum densiflorum)
- پنیرک (Malva sylvestris)
- بارهنگ سرنیزه‌ای (Plantago lanceolata)
بیشتر این گیاهان دارویی به جای یکدیگر می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند. از آن جایی که موسیلاژ‌ها ترکیباتی محلول در آب هستند، معمولا این گیاهان به صورت دم کرده مورد استفاده قرار می‌گیرند.
2. اسانس‌های ضد سرفه
اسانس‌ها مخلوطی از ترکیبات پیچیده، با بوی معطر و فرار هستند. اگر %۱۰-۰.۰۱ از وزن خشک گیاه را اسانس تشکیل دهد، می‌توان گفت گیاه سرشار از اسانس است. حدود %۳۰ از انواع خانواده‌های گیاهی، سرشار از اسانس هستند؛ به ویژه گیاهان خانواده چتریان، نعنا، برگ بویان، خانواده مورد و مرکبات.
اسانس‌ها در اندام‌های متنوعی از گیاه مثل کرک‌های غده‌ای، ساقه‌ها و گل‌ها وجود دارند. اسانس‌ها فعالیت‌های فارماکولوژیکی متنوعی دارند؛ در مورد سیستم تنفسی، این ترکیبات دارای فعالیت ضد عفونی کننده و خلط آور هستند.
محققان معتقدند اثر ضد سرفه‌ی ترکیبات اسانسی، به دلیل کاهش حساسیت رسپتورهای محیطی سرفه است.
بیشتر داروهای حاوی اسانس که برای درمان سرفه استفاده می‌شوند، خاصیت خلط آور نیز دارند؛ مثل اکالیپتوس و آویشن باغی. برای آشنایی با خاصیت این دو گیاه و نحوه استفاده آن‌ها، به مقاله زیر مراجعه کنید.
3. مخدرها (تسکین دهنده‌ها)
این ترکیبات از گیاه خشخاش (Papaverum somniferum) به دست می‌آیند که شامل مورفین و کدئین هستند. هر دوی این ترکیبات از طریق اثر آگونیستی بر روی رسپتورهای مخدری در مرکز سرفه، اثر ضد سرفه خود را اعمال می‌کنند.
کدئین معمولا یکی از اجزای درمانی در فرآورده‌های ضد سرفه است.
4. عسل
از عسل برای درمان سرفه خشک شبانه و سرفه خشک روزانه می‌توان استفاده نمود؛ این روش برای بزرگسالان و کودکان بالای یک سال پاسخگوست. عسل اثرات آنتی‌باکتریال دارد و می‌تواند با پوشاندن سزح گلو، باعث کاهش سوزش آن شود. در مطالعه‌ای در سال ۲۰۰۷ عنوان شده است که عسل از دکسترومتورفان، که دارویی برای تسکین سرفه است، در درمان سرفه خشک در کودکان موثرتر بوده است.
می‌توانید در طول روز چندین بار، یک قاشق چایی‌خوری عسل استفاده کنید؛ همچنین می‌توانید به چای یا دیگر نوشیدنی‌های گرم اضافه کنید. به جهت جلوگیری از بوتولیسم نوزادان، هرگز به نوزادان زیر ۲ سال عسل ندهید.
5. زردچوبه
زردچوبه حاوی کورکومین، ترکیبی ضدالتهابی، ضدویروس و ضد باکتری است. همچنین می‌تواند برای درمان بسیاری از مشکلات از جمله سرفه خشک نیز استفاده شود. کورکومین، هنگامی که با فلفل سیاه مصرف شود، بهترین جذب را به جریان خون خواهد داشت. شما می‌توانید یک قاشق چایی‌خوری زردچوبه و ۱/۸ فلفل سیاه را به یک نوشیدنی مثل آب پرتقال و یا چای اضافه کنید.
زردچوبه قرن‌ها در پزشکی آیورودا برای درمان مشکلات تنفسی، برونشیت و آسم استفاده شده است.
6. زنجبیل
از دیگر روش‌های خانگی درمان سرفه خشک ، درمان سرفه خشک با زنجبیل است. زنجبیل خواص آنتی‌باکتریال و ضدالتهابی دارد. همچنین بر اساس تحقیقات صورت گرفته، ثابت شده‌است که سیستم ایمنی را تقویت کرده و در تسکین درد نقش دارد.
زنجبیل در بسیاری از چای‌ها یافت می‌شود. همچنین با استفاده از ریشه‌ی زنجبیل می‌توان چای زنجبیل درست کرد. اضافه کردن عسل به آن می‌تواند در درمان سرفه خشک اثرات بهتری داشته باشد. استفاده از کپسول‌های آماده زنجبیل و جویدن ریشه زنجبیل نیز در درمان سرفه خشک، اثرات تسکینی دارند.
7. غرغره آب نمک
غرغره‌ی آب نمک یکی دیگر از روش‌های درمان خانگی سرفه خشک است. غرغره‌ی آب نمک می‌تواند موجب کاهش تحریکات گلو بشود. همچنین آب‌نمک باکتری‌های دهان و گلو را از بین می‌برد. یک قاشق چای‌خوری نمک را در یک لیوان بزرگ آب گرم حل کنید. سپس به دفعات غرغره کنید. استفاده از این روش به عنوان روش درمان خانگی سرفه خشک در کودکان توصیه نمی‌شود؛ زیرا امکان دارد آب نمک را بنوشند.
اگر صبح با گلوی دردناک حاصل از سرفه خشک شبانه بیدار شدید، پس از مسواک زدن، سریعاً آب‌نمک غرغره کنید تا به کاهش التهاب و نرم شدن گلوی شما کمک کند.
8. رایحه درمانی با اکالیپتوس
آروماتراپی روشی است که از روغن‌های خاصی برای درمان خانگی سرفه خشک و تسکین علائم استفاده می‌شود. روغن اکالیپتوس به صورت ضداحتقان عمل کرده و به تسکین سرفه خشک کمک کند. اکالیپتوس می‌تواند به ترکیبات تزریقی، نوشیدنی و استنشاقی اضافه شود. همچنین می‌توانید چند قطره از آن را به مقداری آب داغ اضافه کنید و بخار آن را استنشاق کنید.
عطر اکالیپتوس می‌تواند به عنوان درمان خانگی سرفه خشک شبانه که خواب فررد را مختل کرده است، استفاده شود.
9. شربت ضد سرفه
شربت ضد سرفه با کاهش رفلکس سرفه، به بهبود آن کمک می‌کنند. این شربت‌ها به خصوص در درمان خانگی سرفه خشک کوثر هستند. برخی از شربت‌های ضد سرفه حاوی کدئین هستند و تنها با نسخه پزشک می‌توان آن‌ها را تهیه نمود. سایر شربت‌ها را بدون نسخه نیز می‌توان خریداری کرد. این شربت‌ها حاوی دکسکترومتورفان، کمفور و منتول هستند.
10. نعناع فلفلی
نعناع فلفلی حاوی ماده‌ای به نام منتول است که می‌تواند به بی‌حس کردن اعصاب انتهایی گلو کمک کند. این اعصاب در هنگام سرفه تحریک می‌شوند در نتیجه می‌توان با استفاده از نعناع فلفلی درد و آزار ناشی از سرفه خشک را کاهش داد. به‌علاوه نعناع فلفلی به کاهش جمع شدن خلط در انتهای گلو نیز کمک می‌کند. همچنین یا توجه به تحقیقات انجام گرفته، اثرات ضد باکتری و ضد ویروسی نیز دارد.
روش‌های مختلفی برای مصرف نعناع فلفلی وجود دارد ؛ از جمله نوشیدن چای نعناع فلفلی یا استفاده از قرص‌های مکیدنی آن. نوشیدن چای نعناع فلفلی پیش از خواب می‌تواند راه درمان سرفه خشک شبانه باشد. از روغن این گیاه نیز می‌توان در رایجه درمانی (aromatherapy) استفاده نمود.
11. قرص سرفه بر
قرص‌های سرفه یر به صورت قرص‌های مکیدنی دارویی هستند که برای روان کردن مسیر و تسکین بافت‌های گلو تحریک شده طراحی شده‌اند. مواد مختلفی در ترکیبات این قرص‌ها وجود دارد و در نتیجه کارکردهای متفاوتی نیز دارند.
بر اساس برخی قطره‌های سرفه حاوی منتول است که به عنوان ماده بی حس کننده برای کاهش نیاز به سرفه عمل می‌کند. همچنین می‌توانید قطره‌های سرفه حاوی زنجبیل یا اکالیپتوس را نیز پیدا کنید.
12. استفاده از دستگاه مرطوب کننده هوا
هوای خشک می‌تواند سرفه خشک را تشدید کند. دستگاه‌های مرطوب کننده می‌تواند هوا را مرطوب کرده و سرفه خشک را تسکین بخشد. دستگاه‌های مرطوب کننده به باز شدن سینوس‌ها کمک می‌کنند، بنابراین استفاده از آن‌ها در قطره‌های بینی مفید است.
اگر هوای خانه شما خشک است، استفاده از دستگاه‌های مرطوب کننده در اتاق خواب می‌تواند در درمان خانگی سرفه خشک شبانه موثر باشد.
13. استفاده از دستگاه تصفیه کننده هوا
استفاده از دستگاه تصفیه هوا می‌تواند محرک‌های موجود در هوای خانه‌ی شما مثل گردو غبار و دود را از بین ببرد. همچنین آلرژن‌هایی مثل گرده و ذرات حاصل از حیوانات خانگی را نیز تصفیه می‌کند. سرفه‌های شما چه به دلیل مواد سمی اطراف شما باشد و چه به دلیل مشکلات تنفسی، تنفس در هوای پاکیزه می‌تواند به کاهش تحریک گلو کمک کند.
14. ریشه‌ی مارشمالو
ریشه‌ی مارشمالو گیاهی است که در شربت سرفه و در قرص‌های مکیدنی برای درمان خانگی سرفه خشک استفاده می‌شود. مطالعه‌ای معتبر یافته‌است که ریشه مارشمالو درمانی موثر برای تسکین گلو و کاهش تحریکات گلو است. همچنین اثرات آنتی‌بیوتیکی نیز در این گیاه کشف شده است.
15. چای ماسالا
این روزها چای ماسالا بسیار محبوب شده‌است. در هند، این چای برای درمان بیماری‌هایی مثل سرفه و درد گلو استفاده می‌شود. چای ماسالا حاوی مقادیر زیادی آنتی‌اکسیدان از جمله میخک و هل است. میخک می‌تواند به عنوان یک داروی خلط آور نیز استفاده شود. همچنین مصرف دارچین همراه با چای ماسالا می‌تواند اثرات ضدالتهابی داشته باشد.
16. کاپسایسین
کاپسایسین ترکیبی است که در فلفل قرمز یافت می‌شود و بر اساس پژوهش‌های صورت گرفته، می‌تواند برای درمان خانگی سرفه خشک که حالت مزمن یافته است، استفاده شود. کاپسایسین می‌تواند به صورت کپسول و یا چای مصرف شود. همچنین می‌توان سس تند فلفل هندی را با آب گرم مخلوط کرده و با آن چای تهیه کرد.
فلفل هندی نوعی فلفل قرمز است. چند قطره از سس تند آن را در آب بیافزایید. دقت کنید که به میزانی که برای شما قابل تحمل است از این سس به چای خود اضافه کنید. همچنین می‌توانید فلفل قرمز کامل را خریده و در آب گرم بخیساند. توجه داشته باشید که استفاده از مواد حلوی کاپسایسین برای درمان خانگی سرفه خشک در کودکان مناسب نیست.
چه زمان به پزشک مراجعه کنیم؟
سرفه خشک ممکن است ماه‌ها ادامه داشته‌باشد و بسیار مخرب و آزاردهنده باشند. سرفه خشک معمولاً با استفاده از روش‌های درمان خانگی سرفه خشک و یا خودبه‌خود بهبود می‌یابد؛ اما اگر با علائم زیر همراه شد، به پزشک مراجعه کنید:
- مشکلات تنفسی
- خس‌خس سینه
- درد قفسه سینه
- درد پشت
- تب
- داغی
به علاوه اگر سرفه‌های شما بدتر شدند و یا بیش از ۲ ماه ادامه پیدا کردند، به پزشک مراجعه کنید.
سخن آخر
سرفه خشک دلایل متعدد داشته و می‌تواند طولانی مدت باشد. اما چندین با به کار گیری روش‌های درمان خانگی سرفه خشک می‌توان آن را تسکین داد. اگر سرفه شما به مرور زمان بدتر شد یا طی ۲ ماه از بین نرفت، مراجعه به پزشک ضروری است.
